Bukowo Morskie, gmina Darłowo
Bukowo Morskie, gmina Darłowo
Nazwa niemiecka: See Buckow
Nazwa przejściowa: Bukownica
Bukowo Morskie znajduje się w zachodniej części gminy darłowskiej nad wschodnim brzegiem jeziora Bukowskiego. Przez wieś przepływa rzeka Bagiennica.
Bukowo było wsią owalnicową. Powstanie wsi wiąże się z zakonem cystersów. W 1248 roku książę Światopełk podarował klasztorowi cystersów w Dargun w Meklenburgii teren nad jeziorem Bukowo.
Po zasiedleniu Bukowa cystersi otrzymali także Boryszewo, Bobolin, Przystawy, Dąbrowę, Wiekowo, Jeżyce, a następnie kolejne wsie. Klasztor cysterski powstał tu w latach 1260 -1262. Jego lokalizacja nie jest dokładnie znana. Być może znajdował się ok. 300 m na północ od obecnego kościoła. W tym czasie co klasztor, powstała także wieś.
Majątek cystersów na początku XIV wieku obejmował 25 wsi na terenie powiatu sławieńskiego. Cystersi rozwijali tam produkcję sukna i zboża. W średniowieczu w Bukowie znajdował się folwark i cegielnia.
Kościół wzniesiony został w XIV wieku. Jest budowlą gotycką, złożoną z czteroprzęsłowego halowego korpusu i krótkiego, zamkniętego pięciobocznie prezbiterium. Na przełomie XV i XVI wieku dobudowano wieżę i zakrystię. Wewnątrz znajduje się późnogotycki tryptyk, gotyckie epitafium i renesansowa ambona.
W wyniku reformacji majątek cystersów został zsekularyzowany i wszedł w skład domeny darłowskiej. Ostatni przeor Heinrich Kress został w 1535 roku wygnany, od tego czasu kościół był parafialnym kościołem ewangelickim.
Przy kościele znajduje się cmentarz powstały w połowie XIV wieku o powierzchni pół hektara. Po I wojnie światowej zbudowano tu pomnik poświęcony mieszkańcom Bukowa, Dąbek, Bobolina i Boryszewa, którzy zginęli na jej frontach. Jego autorem był rzeźbiarz z Hildesheim – Helfried Küsthardt. Na wysokim cokole znajdowała się postać klęczącego Żołnierza (obecnie zachowały się jedynie jego fragmenty). Na bocznych ścianach wyryto ponad 50 nazwisk poległych.
Przy kościele znajduje się pomnik poświęcony Bohaterom Wału Pomorskiego wzniesiony w latach 50-tych XX wieku. W środkowej części cmentarza znajduje się figura Matki Bożej. Obok kościoła znajduje się też wolnostojąca tablica ufundowana w 2002 roku przez dawnych niemieckich mieszkańców wsi, upamiętniająca wszystkich dawnych parafian z Bukowa Morskiego i sąsiednich wiosek. Obecnie kościół należy do parafii polskokatolickiej, która została utworzona 19 kwietnia 1964 roku.
Cmentarz parafialny o powierzchni 1,3 hektara założony został w XIX wieku naprzeciw cmentarza przykościelnego. W części południowej cmentarza znajdują się pochówki powojenne.
W 1666 roku w Bukowie mieszkali: młynarz, karczmarz, tkacz, rybak, pasterz koni oraz zarządca majątku. W ostatnich latach XVIII stulecia Brüggemann zanotował, Że we wsi mieszkali: pastor, zakrystian, 3 zagrodników (w tym sołtys i karczmarz), młynarz, rybak, 6 chałupników. Znajdował się folwark, młyn oraz 18 chat. Na folwarku pańszczyznę odrabiali chłopi z pobliskich wsi (Bielkowa, Iwięcina, Glęźnowa i Wiekowic).
W wiosce istniał dwór, którego właścicielami byli Podewilsowie, a następnie – od 1913 roku – rodzina Schulz’ów. Park przy dworze posiadał około 0,8 hektara powierzchni. Liczba mieszkańców wsi wynosiła: w 1818 roku – 289, w 1885 – 392, w 1905 – 349 i w 1939 – 408 osób. Powierzchnia wsi wraz z gruntami w 1939 roku wynosiła 2979 hektarów, a liczba budynków 111.
W wiosce znajdowała się jednoklasowa szkoła, do której uczęszczało około 40 uczniów.
Po I wojnie światowej działały tu stowarzyszenie weteranów wojennych, bractwo kurkowe i towarzystwo gimnastyczne. W majątku hodowano krowy mleczne, świnie oraz drób. Ponadto we wsi istniał urząd stanu cywilnego, poczta z mieszkaniem listonosza, młyn wodny, stawy w których hodowlano karpia, tkalnia. Był również tartak i zakład produkujący cementowe rury, karczma, sklep spożywczy, kuźnia. Mieszkało też kilku rzemieślników. W ostatnich latach wojny w Bukowie działał lazaret wojskowy.
Wojska radzieckie zajęły wieś 6 marca 1945 roku. Większość mieszkańców – podobnie jak z innych wsi powiatu – została wysiedlona za Odrę. Część pracowała przez kilka lat w gospodarstwie zarządzanym
przez Rosjan, a następnie Polaków.
Po 1945 roku w wiosce istniała polska szkoła, przedszkole, gospodarstwo rolne i rybackie. Obecnie mieszka tu około 420 mieszkańców, którzy zajmują się rolnictwem, rybołówstwem i turystyką.
Autor: Jan Sroka
Fundacja „Dziedzictwo” w Sławnie.
Fundacja „Dziedzictwo” powstała w 1991 roku w Sławnie. Jej celem jest szeroko rozumiana ochrona zabytków archeologicznych Ziemi Sławieńskiej, a także ochrona krajobrazu kulturowego, którego częścią jest dziedzictwo archeologiczne.
Strona: archeo.edu.pl