Ostrowiec, gmina Malechowo

Nazwa niemiecka: Wusterwitz

Pierwsza wzmianka: 1345

Ostrowiec, gmina Malechowo wieś leży w odległości 10 kilometrów od Sławna przy drodze prowadzącej do Polanowa. Jest to wieś wielodrożnicowa. W okresie wczesnego średniowiecza – między VII a X wiekiem –
nad jeziorem Ostrowieckim funkcjonowało grodzisko. W XII wieku w jego sąsiedztwie założona została wieś. W źródłach wymieniana jest po raz pierwszy w 1345 roku. Wtedy była lennem rycerza de Wustrouits. Następnie – od połowy XV do połowy XVII stulecia – znajdowała się w rękach rodu von Ramel.

W połowie XVII stulecia właścicielem wsi krótko był von Below, a następnie Podewilsowie z Kręgu, którzy we wsi wybudowali dwór w stylu barokowym z zabudowaniami gospodarczymi. Obiekty zostały rozbudowane w XVIII stuleciu. Majątek w rękach Podewilsów pozostawał do połowy XIX wieku.

Pałac znajduje się w południowo – wschodniej części wsi. Z zespołu pałacowego przetrwały obok pałacu gorzelnia, wozownia i dwa budynki gospodarcze. Park pałacowy powstał w XIX wieku. Pod koniec XVIII wieku oprócz folwarku we wsi znajdowało się 13 gospodarstw chłopskich i 2 zagrodnicze. Oprócz tego we wsi mieszkało 16 kolonistów (czyli chłopów, którzy zostali tu przesiedleni z innych terenów Prus). W wiosce była karczma, kuźnia, stały 32 domy.

W połowie XIX wieku majątek kupił Oskar Schimmelpfennig, a następnie Heinrich von Pless. Kolejne zmiany właścicieli majątku następowały w XX wieku. W 1928 roku znalazł się w rękach Heinricha
von Stenzela, a niedługo potem Hosta von Vollfa. Majątek liczył wtedy 640 hektarów. W wiosce znajdowały się jeszcze dwa małe majątki – Paula Klatta liczący 23 hektary oraz Johanna Vilbrandta liczący 30 hektarów.

Dzięki rodowi von Ramel w XV stuleciu zbudowano we wsi kościół. Przebudowany częściowo został w 1664 roku, a następnie na początku XVIII wieku, kiedy to otrzymał barokowy wystrój istniejący do dziś. Jest to jednonawowy kościół murowany z cegły i kamienia. Od strony zachodniej znajduje się dobudowana w 1702 roku wieża. Zabytkowy wystrój kościoła stanowią: barokowy ołtarz z tryptykiem, który przedstawia w środkowej części Ukrzyżowanie.

Ponadto w świątyni znajdują się: barokowa ambona i chrzcielnica oraz epitafia Joachima (z 1678 roku) i Adama ( z 1731 roku) Podewilsów. Ostatnim niemieckim pastorem był August Pagel. Po II wojnie światowej świątynie przejęli katolicy i poświęcili w grudniu 1947 roku. Obok kościoła znajduje się dawny cmentarz założony w XV wieku. Na cmentarzu znajdują się groby rodziny Stenzel z lat 30-tych XX wieku. Cmentarz komunalny znajduje się w północno – zachodniej części wsi. Powstał najprawdopodobniej w drugiej połowie XIX wieku. Niemiecki cmentarz ewangelicki został zniszczony w latach 60-tych. Obecnie na cmentarzu znajduje się współczesna kaplica.

Po II wojnie światowej w wiosce istniał pomnik poświęcony pamięci żołnierzy radzieckich, którzy polegli w tym rejonie. W latach 90-tych został „przerobiony” na kapliczkę. Od końca XIX wieku (1897) przez Ostrowiec wiodła trasa kolei ze Sławna do Polanowa. We wsi znajdowała się stacja. Najpierw była to kolej wąskotorowa, a od roku 1934 kolej szerokotorowa. W 1938 roku pociągi pasażerskie kursowały przez Ostrowiec w obie strony pięć razy dziennie. Pociąg trasę Sławno – Ostrowiec pokonywał w 16 minut. W 1945 roku tory kolei do Polanowa zostały rozebrane przez Rosjan.

Wojska radzieckie zajęły wieś 7 marca 1945 roku. Pałac zajęty został przez Rosjan. Później na gruntach majątku i zespołu folwarcznego utworzone zostało państwowe gospodarstwo rolne, które istniało do czasów przemiany ustrojowej lat 90-tych – kiedy to PGR-y masowo upadały. Tworzone były po wojnie ze względów ideologicznych i z takich samych powodów po roku 1990 upadły.

Niemieckie rodziny były stopniowo wysiedlane, choć wiele z nich pracowało w gospodarstwie rolnym jeszcze przez kilka lat. Ostatnie rodziny niemieckie wyjeżdżały z Ostrowca w 1958 roku. Dla dzieci Niemców pracujących przymusowo w gospodarstwach rolnych tworzono w latach 50-tych szkoły podstawowe z niemieckim językiem nauczania. Taka szkoła działała także w Ostrowcu

Szkoła w Ostrowcu istniała już w XVII wieku. Przed pierwszą wojną światową była to szkoła czterooddziałowa zatrudniająca dwóch nauczycieli. Po II wojnie światowej polska szkoła rozpoczęła działalność w 1946 roku. W 1986 roku oddano do uŜytku nowy budynek szkolny. Obecnie we wsi działa szkoła podstawowa i przedszkole. Szkoła prowadzi muzeum wsi i rolnictwa.

W wiosce działa zespół ludowy „Ostrowianie” założony w 2003 roku. Jego kierownikiem muzycznym jest Jan Świderski. Na początku XX wieku wieś zamieszkiwało 851 osób (1905 rok), a w 1939 – 757 osób. Liczba gospodarstw domowych wynosiła wtedy 194. Obecnie we wsi mieszka ponad 850 osób.

Autor: Jan Sroka

Fundacja „Dziedzictwo” w Sławnie.

Fundacja „Dziedzictwo” powstała w 1991 roku w Sławnie. Jej celem jest szeroko rozumiana ochrona zabytków archeologicznych Ziemi Sławieńskiej, a także ochrona krajobrazu kulturowego, którego częścią jest dziedzictwo archeologiczne.

Strona: archeo.edu.pl